ARK draagt 30 hectare grond in Het Groene Woud over aan particuliere eigenaren

Op woensdag 15 maart 2023 zijn diverse particulieren in het bezit gekomen van een stuk grond in Het Groene Woud. Het gaat om in totaal bijna 30 hectare, waarvan het grootste deel de afgelopen jaren eigendom was van ARK Rewilding Nederland. Onder toeziend oog van notaris Stijn Marks zetten de nieuwe eigenaren hun handtekening. Daarmee verbonden ze zich ook aan de afspraak de gronden voor niets anders te gebruiken dan voor de ontwikkeling van hoogwaardige, robuuste en zelfredzame natuur.

De grondoverdracht komt rechtstreeks voort uit de oproep die ARK in 2019 deed. Ze zocht destijds mensen die wilden investeren in natuurontwikkeling in De Geelders en het Dommeldal en mensen die kansen zagen in kavelruil met eigen gronden, al dan niet in combinatie met natuurontwikkeling. Daarmee sorteerde ARK al voor op wat komen ging: het overdragen van terreinen die logisch zijn verkaveld zodat ze goed beheerd kunnen worden. Een deel van de particulieren die op 15 maart de akte ondertekende, reageerde op die oproep van toen. Met een succesvolle overdracht en grondruil als sluitstuk.

Natuur en cultuurhistorie

De overdracht vond plaats in een bijzonder decor: de eeuwenoude dwarsdeelschuur De Halfgalg van Bart en Sanne van Gils aan Onrooi in Boxtel. Deze locatie vat wat ARK betreft perfect samen wat Het Groene Woud is: een gebied vol natuurrijkdom en cultuurhistorische schatten die het beide verdienen om gekoesterd te worden. Bart en Sanne van Gils werden bij de grondoverdracht zelf eveneens eigenaar van een stukje grond: Wedehagen op Savendonk in De Geelders. De andere gronden die vanaf nu door particulieren worden beheerd, liggen onder meer aan de Kerkakkers in het Dommeldal en tussen De Geelders en het Wijboschbroek, als verbindingsstuk.

Foto: Ruud van Nooijen

Doorlopende natuurverbindingen

“Alle percelen – hoe klein ook – zijn uiterst belangrijk bij het maken van doorlopende natuurverbindingen”, vertelt ARK-projectleider Ger van den Oetelaar. “We zijn heel blij dat de nieuwe eigenaren dat belang ook zien. We hebben nu vastgelegd dat zij het via goed beheer van hun gronden mogelijk blijven maken dat planten en dieren zich ongestoord door de natuur kunnen verplaatsen. Dat is goed voor de biodiversiteit en voor de leembossen.” Aan dat goede beheer ligt een Kwaliteitsplan ten grondslag. Van den Oetelaar: “Zie het maar als een estafettestokje dat we doorgeven. Wij als ARK vertrekken hier, maar ons werk mag niet voor niets zijn geweest. Het Kwaliteitsplan bevat concrete afspraken en handreikingen die de nieuwe eigenaren helpen goed voor de natuur te zorgen en voort te zetten wat wij zijn begonnen.”

Eerste aanzet: herinrichtingsmaatregelen

De overgedragen gronden bestaan vooral uit voormalige landbouwpercelen die ARK sinds 2019 verwierf en waarvan ze – tijdelijk – eigenaar was. Van den Oetelaar: “Na elke aankoop hebben we per perceel de eerste aanzet tot natuurontwikkeling gegeven. Zo deden we onderzoek naar aanwezige dieren, bloemen en planten en onderzochten we de waterhuishouding. Want de leembossen in dit gebied horen vochtig te zijn.” Droogte bleek op de loer te liggen en dus greep ARK in met herinrichtingsmaatregelen: ze dempte sloten, groef slenken en plantte duizenden bomen die hier van nature voorkomen. “Dit was de eerste stap om de zeldzame leembossen van De Geelders en Het Groene Woud te beschermen en uit te breiden. Vanaf nu is het hier een kwestie van goed beheer om de leembossen ook voor de toekomst krachtig en sterk te houden.”

Kleine natuurgrondruil gaat versnippering tegen

ARK droeg niet alleen haar gronden over. Ze initieerde onder andere bezitters van gronden in het gebied ook een grondruil, een methode die ze al veelvuldig en succesvol toepaste in het Limburgse Kempen~Broek. Reden om hier ook in Het Groene Woud naar te kijken, was de wens om versnippering tegen te gaan. Want wie destijds op een kaart van het gebied keek, zag vooral veel percelen van veel eigenaren die kriskras door elkaar lagen. Het ging om gronden van zowel particulieren als van Staatsbosbeheer, Brabants Landschap, de Marggraff Stichting en ARK zelf. Op initiatief van ARK en onder aanvoering van rentmeester Harry Suilen is daarom een kleine natuurgrondruil op touw gezet. Het principe: sommige eigenaren geven een stukje van hun eigen grond weg om er van anderen een stukje voor terug te krijgen. Het leidde tot een hernieuwde verkaveling waardoor er op diverse plaatsen in en om De Geelders en het Dommeldal aaneengesloten eenheden zijn ontstaan die voor particulieren goed te beheren zijn.

Nieuwe fase in natuurontwikkeling

De overdracht en de grondruil vroegen achter de schermen om een goede organisatie, een nauwe samenwerking met alle partijen, feilloze afspraken over de formele afhandeling en soms veel geduld. Nu alles in kannen en kruiken is, gaat er een nieuwe fase in: die van ontwikkeling én goed beheer, jarenlang. Aan het enthousiasme en de grote betrokkenheid van de nieuwe eigenaren zal het niet liggen, denkt Van den Oetelaar. “Ik heb er alle vertrouwen in dat zij goed voor de leembossen zullen zorgen. We laten de gronden dan ook met een gerust hart achter, wetende dat een robuuste, zelfredzame natuur en rijke biodiversiteit de kans krijgen zich hier verder te ontwikkelen.”

Brabants Goud in Het Groene Woud

De grondoverdracht en grondruil zijn onderdeel van het ARK-project Brabants Goud in Het Groene Woud. In dit project koopt ARK tot circa 2027 landbouwgronden aan om ze om te vormen tot klimaatbestendige, zelfredzame natuur. Daarna draagt ze deze over aan eindbeheerders. Per 1 maart 2023 beschikte ARK over bijna 364 hectare grond.